Tüp Bebek Başarısını Destekleyen Tedaviler. Prof. Dr. Nadiye Köroğlu

Çocuk İstiyorum Dayanışma Derneği’nin canlı yayın konuğu Prof. Dr. Nadiye Köroğlu, tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen ek işlemler üzerine önemli açıklamalar yaptı. Program boyunca hem hasta deneyimlerinden hem de tıbbi uygulamalardan örnekler verildi. Prof. Dr. Köroğlu, özellikle ileri yaş hastalarda elde edilen başarılı sonuçların, doğru planlama ve sabırlı bir tedavi süreciyle mümkün olduğunu vurguladı.

Ek İşlemler Neden Gündemde?

Tüp bebek tedavisi gören hastalar arasında “destekleyici uygulamalar” giderek daha fazla merak ediliyor. Embriyo yapıştırıcısı, PRP, egzozom, rahim çizilmesi, intralipit veya histeroskopi gibi ek işlemler genellikle tekrarlayan başarısızlık yaşayan hastalarda gündeme geliyor. Ancak Prof. Dr. Köroğlu, her yöntemin her hastaya uygulanmasının doğru olmadığının altını çizdi:

“Bu yöntemler standart tedaviler değildir. Her hastaya uygulanması gerekmez. Ancak bazı özel durumlarda, hasta bazında fayda sağlayabilir.”

Embriyo Yapıştırıcısı (EmbryoGlue)

Hastalar arasında en sık sorulan işlemlerden biri embriyo yapıştırıcısıdır. Prof. Dr. Köroğlu bu yöntemi şöyle açıkladı:
Embriyo, “hyaluronik asit” açısından zengin bir sıvı içinde transfer edilir. Bu madde rahim içindeki doğal ortamı taklit eder ve embriyonun tutunmasına yardımcı olabilir. Ancak bu uygulamanın her hastada etkili olduğuna dair kesin bilimsel veri bulunmamaktadır.

“Embriyo yapıştırıcısı, özellikle tekrarlayan başarısızlık yaşayan veya embriyo kalitesi düşük olan hastalarda fayda sağlayabilir. Ama herkese yapılması gereken bir işlem değildir.”

İmmünolojik Destek Tedavileri: Intralipit ve Steroid Kullanımı

Bazı hastalarda “rahim embriyoyu kabul etmiyor” endişesi olabilir. Bu durumda bağışıklık sistemiyle ilgili destek tedavileri gündeme gelir. İntralipit (yağlı serum) ve düşük doz kortikosteroid uygulamaları, rahimdeki bağışıklık dengesini düzenlemeyi amaçlar. Bu tedaviler de yalnızca belirli hasta gruplarında kullanılmalıdır.

Rahim Çizilmesi (Endometrial Injury)

Rahim duvarına küçük bir çizik atılması işlemi, bazı tekrarlayan başarısızlıklarda embriyonun tutunma şansını artırabilir. Ancak bu işlem de herkes için uygun değildir.

“Standartta tüm hastalara uygulandığında gebelik oranı artmıyor. Ama kaliteli embriyo verilmesine rağmen gebelik elde edilemeyen hastalarda rahim çizilmesi faydalı olabilir.”

PRP ve Eksozom Uygulamaları

Son yıllarda en çok konuşulan yöntemlerden biri de PRP ve eksozom tedavileridir. Bu işlemler özellikle yumurta sayısı azalmış ve yumurta uyarımına zayıf yanıt veren kadınlarda kullanılabilir. PRP (Platelet Rich Plasma) ile yumurtalıklara büyüme faktörleri açısından zengin plazma enjekte edilir, amaç yumurtalık hücrelerinin uyarılmasını desteklemektir.

“Bu yöntemler, ilaçlara yanıt vermeyen ve yumurta elde etmede zorluk yaşayan hastalarda denenebilir. Ancak standart uygulama değildir.”

Histeroskopi ve Rahim Değerlendirmesi

Prof. Dr. Köroğlu, rahim içinin değerlendirilmesinde teknolojinin geldiği noktayı şöyle özetledi:

“Artık ultrasonlar çok gelişti. Polip, miyom ya da rahim içi bozuklukları üç boyutlu olarak görebiliyoruz. Bu yüzden her hastaya histeroskopi yapmaya gerek yok.”

Histeroskopi, rahim içindeki patolojilerin doğrudan görülmesini sağlar. Gerekli durumlarda, kronik enfeksiyonlar veya endometrial sorunların teşhisi için kullanılabilir. Ancak yalnızca şüphe varsa yapılmalıdır.

Polip ve Miyomlarda Ne Zaman Müdahale Gerekir?

Prof. Dr. Köroğlu küçük poliplerin her zaman alınmasına gerek olmadığını belirtti:

“Bir santimetrenin altındaki polipler gebelik şansını azaltmaz. Takip etmek yeterlidir. Ancak 1 cm ve üzerindeki polipler alınmalıdır.”
Ayrıca, miyom rahim duvarını bozuyorsa veya kanama miktarını artırıyorsa, hem tüp bebek başarısı hem de genel sağlık açısından çıkarılması önerilir.

İleri Yaşta Başarı İçin Stratejiler

İleri yaşta tüp bebekte temel zorluk, embriyolarda kromozomal sağlıksızlık oranının artmasıdır. Prof. Dr. Nadiye Köroğlu’na göre doğru yaklaşım iki eksende ilerlemeli:

Embriyodan emin olmak: Sağlıklı embriyoyu seçmek (gerekliyse genetik tanı ile).

Rahim/anatomi taraması: Miyom, polip, adenomyozis gibi anatomik engelleri dışlamak.

“Sağlıklı embriyoyu bulduğumuzda, ileri yaştaki başarı neredeyse genç hastaya yaklaşabiliyor.”

Genetik Tanı (PGT-A): Ne Zaman Gerekli?

Mutlaka düşünülmeli: Tekrarlayan başarısızlık, tekrarlayan düşük, belirgin kromozomal hastalık kaygısı.

Tercihe bağlı olabilir: İlk deneme, az sayıda embriyo, daha önce başarısızlık öyküsü yoksa — hasta isterse yapılabilir.

Önemli nokta: Embriyo 5. güne (blastokist) gidebiliyor mu? 3. günde sürekli transfer edilen ve 5. güne ulaşmayan embriyolarda önce embriyo gelişimi sorunu ele alınmalı.

Anatomik Faktörler: Miyom, Polip, Adenomyozis

Miyom: Rahim boşluğunu bozuyorsa hem implantasyonu azaltır hem kanama sorunlarına yol açar — cerrahi düşünülebilir.

Polip:

<1 cm: Gebeliği azaltma etkisi net değil; genelde takip yeterli.

≥1 cm: Alınması önerilir.

Özel durum: Tüp ağzını kapatan küçük polipler de yerleşime göre çıkarılabilir.

Adenomyozis: İleri yaşla görülme sıklığı artar; değerlendirme ve tedavi planı bireyseldir.

Yumurta/Embriyo Dondurma: Yaş Faktörünü Aşmanın Yolu

Geç yaş evliliklerin arttığı günümüzde, erken yaşta yumurta dondurma ilerideki başarı şansını belirgin etkiler. Prof. Dr. Köroğlu, 35–36 yaşında dondurulan az sayıdaki yumurtadan tek bir iyi embriyo ile 47 yaşında gebelik elde eden bir olguyu paylaştı.

Mesaj: Yaş, yumurta sayısı ve embriyo sağlığına doğrudan etki eder; erken dondurma, yaş etkisini “kilitleyerek” avantaj sağlar.

Embriyo dondurma da uygun vakalarda aynı mantıkla başarıyı korur.

Dondurulmuş Embriyo Transferi (FET) ve PCOS/OHSS

PCOS / yüksek yanıtlı hastalar: Taze transfer yerine FET tercih edildiğinde başarı artabilir ve OHSS riski azalır.

Tüm hastalar için değil: Yüksek yanıtlı olmayan hastalarda taze vs. donmuş transfer arasında belirgin fark olmayabilir.

Progesteron yüksekliği: Toplama günü progesteron yüksek saptanırsa, taze transfer ertelenip FET daha doğru olabilir (rahmin “tutuculuğu” etkilenmesin diye).

Bireyselleştirilmiş Tedavi: “Tek Protokol Herkese Uyumaz”

Kararlar; aldığımız yumurta sayısı, hormon değerleri, embriyo kalitesi ve hastanın kliniğine göre verilmeli.

Aynı PCOS hastasında bile tek seferde taze, başka seferde FET tercih edilebilir.

Destek tedavileri (embriyo yapıştırıcısı, intralipit, steroid, rahim çizilmesi vb.) yalnızca endikasyon varsa eklenmeli; “paket” yaklaşımı uygun değil.

Sık Sorulanlar – Canlı Yayından Notlar

1) “40 yaşındayım, genetik tanılı tüp bebek düşünüyorum. Sperm testine gerek var mı?”

Evet. Embriyo hem yumurtadan hem spermden oluşur. Yaş faktörü konuşulsa da erkek faktörü (hareket, sayı, yaşam tarzı; örn. sigara) başarıyı etkiler. Sperm analizi değerlendirilmeden tedaviye başlanmamalı.

2) “Tekrarlayan başarısızlıkta ne önerirsiniz?”

Kişiye özel analiz şart:

Embriyo kalitesi ve 5. güne gidiş gözden geçirilmeli.

Rahim içi patolojiler (miyom, polip, adenomyozis) ve metabolik durum (ör. şeker) kontrol edilmeli.

Destek tedavileri (embriyo yapıştırıcısı, rahim çizilmesi, intralipit/steroid) vaka bazında eklenmeli; herkese “paket” uygulanmamalı.

3) “İkiz gebelikte keselerden biri küçük—ne olur?”

Bu durum çoğunlukla sağlıksız embriyo nedeniyle olur; tutunsa da gelişimi durabilir. Çoğu vakada tekil gebelik olarak devam eder (vanishing twin). Diğer kese sağlıklıysa genellikle olumsuz etkilenmez; klinik takip yeterlidir.

Erken Menopoz ve Genetik Değerlendirme

Prof. Dr. Nadiye Köroğlu, bazı kadınlarda yaşa göre beklenenden erken menopoz gelişebildiğini belirterek bu durumda hormon ve genetik incelemenin önemine dikkat çekti.

“TSH ve östradiol düzeylerine mutlaka bakılmalı. Ayrıca erken menopoz yaşayan genç kadınlarda kromozom analizi ve FMR1 premutasyonu testi yapılmasını öneriyorum. Çünkü bu mutasyon taşıyıcılığı, hem yumurtalık yetmezliğine hem de bazı genetik hastalıklara neden olabilir.”

Bu tür olgularda adet düzeni tamamen bitmemişse, her adet döneminde yumurtalık kontrolleri yapılmalı ve uygun ayda tedaviye başlanmalıdır.

Tekrarlayan Başarısızlıkta Umutsuzluk Değil, Derinlemesine Analiz

Bir başka izleyici 33 yaşında, dört tüp bebek ve iki aşılama denemesi yaptığını, sekiz adet beşinci gün embriyosuna rağmen sonuç alamadığını paylaştı. Prof. Dr. Köroğlu, yaşın genç olmasının önemli bir avantaj olduğunu vurguladı ve şu açıklamayı yaptı:

“Umutsuz değilsiniz. Ancak bu kadar embriyo gelişmesine rağmen sonuç alınamadıysa mutlaka genetik inceleme yapılmalı. Çünkü dışarıdan iyi görünen embriyoların bile genetik olarak anormal olma olasılığı vardır.”

Köroğlu, kendi tecrübelerinden örnek vererek, genç yaşta ve mükemmel görünümlü 10 embriyodan sadece birinin genetik olarak normal çıktığını belirtti.
Bu nedenle hem embriyolarda genetik tarama (PGT-A) hem de anne ve baba adaylarında kromozom analizi yapılması gerektiğini söyledi.

“Bazen her şey doğru yapılmıştır; histeroskopi, rahim çizilmesi, embriyo yapıştırıcısı, PRP… Ama sorun tamamen embriyo kaynaklı olabilir. Bu yüzden hasta bazlı değerlendirme şart.”

Yüksek FSH ve 39 Yaş Sonrası Şans

39 yaşındaki bir hastadan gelen “FSH 51.6 çıktı, menopoza mı girdim?” sorusu üzerine Prof. Dr. Köroğlu şöyle yanıtladı:

“FSH dalgalanabilir. Bir ay yüksek çıkar, diğer ay daha düşük olabilir. Henüz ilaçsız adet görüyorsa hâlâ şans var. Her ayın ikinci gününde FSH ve E2 değerleriyle birlikte muayene yapılmalı.”

Yani menopoz tanısı yalnızca bir laboratuvar sonucu ile konmamalı; klinik seyir ve ultrason bulguları ile birlikte değerlendirilmelidir.

Embriyo Kalitesi ve Transfer Şansı

Bazı hastalar 3. gün embriyosu veya 3B kalitedeki embriyoların tutunma şansını sorguluyor. Prof. Dr. Köroğlu bu konuda şunları belirtti:

“Bir embriyo da tutunabilir. 3B kalitede embriyo sağlıksız demek değildir. Gebelik şansı kadının yaşına göre değişir. 30 yaşındaki bir 3B embriyo ile 41 yaşındaki bir 3B embriyo aynı başarıyı göstermez ama her ikisinin de tutunma ihtimali vardır.”

Aynı şekilde, 4. gün embriyolarının da gebelik oluşturabileceğini, yaş ve embriyo kalitesinin birlikte değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Yumurta Toplanamadığında Ne Olur?

Bazı hastalarda yumurtalar toplanamadan çatlayabilir veya toplama sırasında boş folliküller görülebilir. Prof. Dr. Köroğlu bu durumu şu benzetmeyle açıkladı:

“Her follikül içinde yumurta bulunmayabilir. Bazen kabuğunu kırmadan ceviz var mı bilemezsiniz. Aynı şekilde biz de toplama öncesi yumurta olup olmadığını kesin bilemiyoruz.”

Azalmış yumurta rezervi olan hastalarda bu durum sık görülür. Yumurtalar bulunsa bile her zaman döllenmeye uygun kalitede olmayabilir.

3. Gün Embriyolarla Gebelik Mümkün mü?

Evet. Ancak yaş önemli belirleyici faktördür:

Genç hastalarda (%30–40 başarı) 3. gün embriyolarla gebelik mümkündür.
İleri yaşta başarı oranı daha düşüktür ama “imkânsız” değildir.
Prof. Dr. Köroğlu:

“Eğer 3. gün embriyonuz dondurulduysa, 4B, 3B gibi kaliteye sahipse üzülmeyin. Tutunma ihtimali var. Sağlıklı embriyolar zaten dondurulmaz.”

Düşük ve Kalp Atışı Kaybı Sonrası Ne Yapılmalı?

8 haftalık gebelikte kalp atışının durması durumunda, kürtaj sırasında alınan embriyonun genetik analizinin yapılması önerilir.

“Bu sayede nedenini net öğrenebiliriz. Trizomi 21, 18 gibi bir kromozomal bozukluk varsa, hastanın kendini suçlamasına gerek kalmaz.”

Ayrıca antifosfolipid antikor sendromu gibi pıhtılaşma sorunları da araştırılmalıdır.

Ozon ve Glutatyon Tedavileri

Bir izleyicinin “Ozon veya glutatyon yumurta kalitesini artırır mı?” sorusuna Prof. Dr. Köroğlu şu cevabı verdi:

“Bunlar standart tedaviler değildir. Antioksidan etkilerinden dolayı destekleyici olarak kullanılabilir ama bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmamıştır. Zarar bilinen bir etkisi yok, faydası da henüz net değildir.”

İki Embriyo Transferinde Başarı Oranı

İki embriyo transferi, yaşa göre değişmekle birlikte başarı oranını yaklaşık %10 artırır.

“35 yaş altı kadınlarda iyi ve orta kalite iki embriyo ile başarı %65–70’e kadar çıkabiliyor.”

Ancak çoğul gebelik riskine dikkat edilmesi gerektiğini hatırlattı.

Rahim Çizilmesi Bağışıklığı Güçlendirir mi?

Bu konuda da sıkça sorular geldi. Prof. Dr. Köroğlu:

“Rahim içine çizik atmak orada küçük bir hasar oluşturur, doku iyileşirken bağışıklık hücreleri aktive olur. Bu da bazı hastalarda tutunmayı kolaylaştırabilir. Ancak etkinlik oranı yüzde 20 gibi küçük farklarla sınırlıdır. Her hastada mucize beklenmemeli.”

Bu nedenle çizik işlemi, özellikle tekrarlayan başarısızlık yaşayan hastalarda düşünülebilir ama rutin bir uygulama değildir.

“Tıp matematik değildir; bazen her şey yapılır, yine sonuç alınamaz; bazen hiçbir ek işlem yapılmaz, gebelik olur. Önemli olan doğru zamanda doğru hastaya doğru uygulamayı yapmaktır.”

Özet Mesaj

Doğru endikasyon + bireysel planlama = daha yüksek başarı.

“Herkese aynı ilaç/aynı ek işlem” değil; ihtiyacı olana, gerektiği kadar uygulama.

Maliyet ve fayda dengesi hasta ile şeffaf konuşulmalı.

Sonuç

Prof. Dr. Nadiye Köroğlu’nun vurguladığı gibi, tüp bebekte başarı tek bir işlemle değil, bütüncül ve bireyselleştirilmiş bir yaklaşımla sağlanır.
Erken menopozda genetik araştırma, genç yaşta embriyoların genetik taranması, uygun ayda yumurta takibi ve gerekliyse destek tedavilerinin seçilmesi… Hepsi bir bütün olarak ele alınmalıdır.

“Her hastaya aynı şey yapılmaz. Ama her hastaya özel doğru adım bulunursa başarı gelir.”

PRP–Egzozom: Ne Zaman Bırakmalı?

İleri yumurtalık yetmezliği (ör. AMH ≈0,01) olan bir izleyici, PRP ve egzozom uygulamalarından yarar görmediğini bildirdi. Prof. Dr. Nadiye Köroğlu, bu tür vakalarda menopoz eşiği söz konusu olabileceğini, denemelere rağmen yanıt yoksa “devam–etkinlik” dengesinin gözden geçirilmesi gerektiğini vurguladı:

“Bazen bırakmak gerekir; her destek herkes için etkili değildir.”

PGT-A Biyopsisi Embriyoya Zarar Verir mi?

gün (blastokist) biyopsisinde örnekleme, embriyonun bebeğin eşini oluşturacak trophectoderm hücrelerinden alınır. Ortalama yaklaşık 150–200 hücreden 8–10’u örneklenir.

Deneyimli embriyologla risk düşüktür: Köroğlu, işlemin yaklaşık %1 gibi düşük bir oranda embriyoya zarar verebileceğini, zarar olursa bunun genellikle tutunma potansiyelinde azalma olarak görülebileceğini belirtti.

3. gün biyopsisi ile karıştırmayın: Eskiden yapılan 3. gün biyopsilerinde gebelik sonuçları olumsuz etkilenebilirdi; 5. gün biyopsisinde böyle bir etki beklenmez.

PGT-A bir “rutin” değil:

“Her hastaya PGT yapalım yaklaşımı doğru değil; endikasyon varsa öneriyoruz.”

Erkek Faktörü, Kayıplar ve “Spermi Kaç Kez Sayalım?”

Bir izleyici, 13. haftada kaybedilen gebelik sonrası eşinin vitamin desteğiyle sperm sayısının 12 milyondan 19 milyona çıktığını, sonra yine değiştiğini anlattı. Mesajlar:

Semen analizi değişkendir: 2–3 hafta arayla yapılan ölçümlerde doğal dalgalanma görülebilir; rakamları “ilaç etkisi” sanmak yanıltıcı olabilir.

Morfolojiye mutlaka bakılmalı.

Kayıp 13. haftada ise (büyük hafta), imkan varsa embriyo materyaline genetik analiz yapılması nedeni aydınlatır (kromozomal kusur var mı?).

Uzun uzun sperm sayısını kovalamak yerine, klinik hedefe odaklanmak gerekir: Spontan gebelik olmuyorsa, tüp bebekte embriyo kalitesi/PGT-A değerlendirmesi daha anlamlı olabilir.

PRP / Egzozom Hakkında Kişisel Tutum

“Hastanın talebi olursa nadiren yapıyorum; rutin olarak önermiyorum. Etkinliğine inandığım, kanıtı daha güçlü yöntemleri tercih ederim.”

Genç Yaşta Düşük AMH: Ne Anlama Gelir?

27 yaşında AMH 0,429 ve folikül uyarımına değişken yanıt öyküsü olan bir izleyiciye şu çerçeve sunuldu:

AMH bir “gebelik testi” değildir. Gebe kalıp kalamayacağınızı değil, tedavide beklenen yumurta sayısını kabaca öngörür; bazen onu bile tam yansıtmaz.

Düşük AMH = umut yok demek değildir; bazen tek bir iyi yumurta ile kaliteli embriyo ve gebelik mümkündür.

Her kadın aynı rezervle doğmaz; kemoterapi/radyoterapi yoksa düşük rezerv çoğu zaman doğuştan gelir.

Adet düzeni sürüyorsa (diğer engel yoksa) kendiliğinden gebelik şansı vardır.

Yol haritası: Temel tetkikler (sperm analizi, rahim filmi vb.), makul deneme süresi ve uzmanla bireysel plan. Ne aşırı evham, ne de “zamanı kaçırma.”

3. Gün – 4. Gün – 5. Gün: “Tutacak Embriyo Tutuyor”

Köroğlu, 3. ya da 4. gün embriyolarıyla da gebelik mümkün olduğunu yineledi; başarı yaş ve embriyo kalitesine duyarlıdır.

“3B embriyo ‘sağlıksız’ demek değildir; donduruluyorsa aktarıma adaydır.”

,

Kapanış Mesajı

Prof. Dr. Nadiye Köroğlu yayını şu temel ilkeyle özetledi:

“Tıp matematik değil. Herkese aynı paket değil; doğru zamanda, doğru hastaya, kanıta dayalı ve bireyselleştirilmiş adım. Bazen bırakmak da tedavinin parçasıdır.”

Özet:

Destek işlemler: Embriyo yapıştırıcısı, rahim çizilmesi, intralipit/steroid, PRP–egzozom, histeroskopi yalnızca endikasyon varsa.

İleri yaş: Önce embriyo (gerekirse PGT-A), sonra rahim/anatomi. Erken yaşta yumurta/embriyo dondurma yaş etkisini “kilitler”.

FET ve PCOS/OHSS: Yüksek yanıtlı/PCOS’ta donmuş transfer çoğu kez avantajlı ve daha güvenli.

Kayıp/tekrarlayan başarısızlık: Embriyo genetiği + ebeveyn karyotipi ile derinlemesine analiz.

Genel ilke: Bireyselleştirme, gerçekçi beklenti, maliyet-fayda dengesi.