Tekrarlanan Tüp Bebek Tedavilerinde Neler İncelenmeli?

Tekrarlanan Tüp Bebek Tedavilerinde Neler İncelenmeli? Op.Dr.Aziz İhsan Tavuz

Tüp bebek tedavisinde her çiftin durumu kendine özgüdür ve başarı, ancak hastayla kurulan ayrıntılı iletişimle mümkün olur. Yayının başında, hastaların sorularına yeterince zaman ayrılabilmesi için telefonla ön görüşme yapılan ücretsiz bir değerlendirme süreci anlatıldı. Bu görüşmelerde isim, soyisim ve telefon bilgisinin yanı sıra tahlil sonuçları üzerinden hikâye dinlenerek, gözden kaçmış noktalara odaklanılıyor. Böylece kliniğe gelindiğinde hem zaman kazanılıyor hem de eksik ya da yanlış yönelimler baştan tespit edilebiliyor.

Kişiye Özel Protokol Yaklaşımı

Hasta değerlendirmesi: İlk görüşmede kadın ve erkeğin detaylı tıbbi geçmişi, önceki tedavileri, rutin kan tahlilleri, hormon düzeyleri (AMH, FSH, E2) ve ultrasonla antral folikül sayımı inceleniyor.
Erkek faktörü: Sperm analizi; otomatik cihaz raporlarına güvenmeyip, deneyimli bir embriyolog tarafından mikroskop altında sayı, şekil, hareket, canlılık ve iltihap hücreleri değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Gerekirse DNA hasarı veya HBA testi de yapılıyor.
Kadın faktörü: Genel sağlık taraması, tiroid ve bağışıklık testleri, şeker yükleme testi, kardiyotip analizi ve pıhtılaşma faktörleri (antifosfolipit sendromu, Faktör 2, Faktör 5 Leiden vb.) isteyerek, tekrarlayan başarısızlıklarda erken müdahale sağlanıyor.

Dünya Standartlarında Uygulama
2025 Türkiye’sine yakışır bir tüp bebek pratiği, defalarca aynı protokolün tekrarlanması değil; her aşamada toplanan bilgiyi; laboratuvar koşullarını, embriyo genetiğini ve rahim ortamını optimize etmeyi gerektiriyor. Embriyo genetiğine, özellikle 35 yaş üstü veya tekrarlayan başarısızlık yaşamış hastalarda erken bakılması; düşüklerin, kürtajların ve yapışıklık riskinin azaltılması açısından hem maliyet hem de psikoloji üstünlüğü sağlıyor.

Taze vs. Donmuş Embriyo Transferi ve Rahim Hazırlığı

Taze transfer yerine, rahim içi patolojiler (adenomiyozis, polip, hiperplazi) veya aşırı hiperstimülasyon riski olan hastalar için önden ilaçla baskılanmış donmuş embriyo transferi tercih edilebiliyor.
“Rahim dinlendirme” teriminin pazarlama amaçlı kullanıldığı, gerçekte rahim kas tabakasının baskılandığı ilaç protokolleriyle tutunma ortamının iyileştirildiği açıklandı.

Laboratuvar ve Teknik Koşullar
Laboratuvar ekipmanlarının uluslararası standartlarda olması, deneyimli embriyologlarla çalışılması; folikül toplama zamanlaması, çatlatma iğnesi seçimi, laboratuvar sıcaklık ve atmosferinin optimal tutulması gibi ayrıntılar, yumurta ve embriyo kalitesini doğrudan etkiliyor. Ayrıca akraba evliliği olan çiftlerde tüm genom analizinin önerilmesi, taşıyıcı taramalarının önemine dikkat çekildi.

Deneysel Yaklaşımlar: PRP, Eksozom, Kök Hücre
Henüz kanıtlanmış faydası olmayan PRP, eksozom ve kök hücre tedavilerinin rutin kullanılmadığı; fayda-zarar dengesinin netleşmediği, sadece folikül geliştiremeyen çok seçilmiş hasta grubunda “deneysel” olarak değerlendirilebileceği belirtildi.

Yayında Sorulan Sorular ve Cevapları

Soru: Hocam, bir yıl içinde üç düşük yaşadım; genetiğe gitmemi istedi. Ne önerirsiniz?
Cevap: Düşük sebeplerinin araştırılması için öncelikle hem sizin hem eşinizin tahlillerinin detaylıca incelenmesi gerekiyor. Sigara, varikosel gibi erkek faktörleri ve rahim içi tutunmayı etkileyen durumlar (adenomiyozis, polip vb.) araştırılmalı. Yaşınıza bağlı olarak embriyo genetiğine bakılabilir. Tahlillerinizi gönderin, size en uygun hazırlıkla sağlıklı embriyo şansınızı artıracak adımları planlayalım.

Soru: Taze transferde gebelikte östrojen kaçıncı haftada bırakılmalı?
Cevap: Kalp atışı görüldüğünde, genellikle 7. hafta civarında östrojen desteğini bırakmayı öneriyorum.

Soru: İkinci bebeği istiyorum ama muayeneden çok korkuyorum; vajinismus olabilir mi?
Cevap: Bazı hastalarda travmatik geçmiş muayene korkusu yaratabilir. Size uygun hazırlık ve rahatlatıcı yöntemlerle muayenenizi sorunsuz gerçekleştirebiliriz; korkunuzu yeneceksiniz, merak etmeyin.

Soru: Eşim 17 haftalık hamile ve çok mide yanması var; ne önerirsiniz?
Cevap: Gebelere ilaç vermeden önce mutlaka detaylı muayene ve değerlendirme yapmak gerekir; kafamıza göre bir ilaç önermek yanlış olabilir. Önce muayenenizi yapıp uygun tedaviyi belirleyelim.

Soru: Anne babaya yapılacak genetik testler nelerdir?
Cevap: Karyotip analizi (kromozom taraması) genellikle yeterli. Akraba evliliği varsa tüm genom analizi veya Fragil X mutasyon taraması da öneriyoruz.

Soru: 44 yaşındayım, AMH 0.26; tedavi şansım var mı?
Cevap: Adet görüyorsanız yumurta alınabilir ancak 44 yaşta yumurtaların %85–90’ında kromozom anomalisi riski bulunur. Makul sayıda deneme sonrası süreç değerlendirilip “havuz sistemi” gibi alternatif stratejiler düşünülebilir.

Soru: Egzozom ve PRP tedavileri öneriliyor mu?
Cevap: PRP, eksozom ve kök hücre uygulamalarının kanıtlanmış bir faydası yok; maliyet–fayda dengesi henüz belli değil. Ancak folikül geliştiremeyen çok seçilmiş vakalarda, zararsız olduğu için “deneysel” olarak değerlendirilebiliyor.

Soru: 20 gün önce embriyo transferi oldum; pembe lekelenme sebebi nedir?
Cevap: Birçok vakada masum “yerleşme kanaması” olarak adlandırılan lekelenmeler olur. Ultrasonla kese kontrolü yapılarak emin olunur; genelde 12. haftaya kadar tekrarlayabilir, ancak sizi rahatlatmak adına doktorunuza göstermeniz yararlı.

Soru: İki negatif tüp bebek sonrasında genetik tarama yaptırdım, hep sorun çıktı; ne yapmalı?
Cevap: Kadın yaşını geri alamıyoruz, ancak sperm DNA hasarını antioksidan tedaviyle düşürebiliriz. %10’un üzerindeyse müdahale gerekir; altındaysa bırakın. Sigara ve kötü alışkanlıklardan uzak durmak faydalı.

Soru: 3. gün 7 hücreli dondurulmuş embriyo transferi mi yoksa genetiğe mi göndermeli?
Cevap: 29 yaşındaki hastalarda genetik sorun beklenmez; transfer edilebilir. Ancak yumurta rezervi veya sperm kalitesi gibi faktörler de araştırılmalı. Sonuçları gönderin, birlikte değerlendirelim.

Soru: Polikistik over sendromuyum, embriyolarım gelişmedi; ne yapmalıyım?
Cevap: Polikistik over’de genellikle çok sayıda folikül olur. Embriyo gelişmemesi sperm kalitesi, metabolik durum veya laboratuvar koşullarından kaynaklanabilir. Farklı bir görüş ve detaylı araştırma faydalı olacaktır.

Soru: İlk transferimde gebeliğe kalmış, 5 haftalık düşük yaşadım; ikinci transferde genetik önerir misiniz?
Cevap: Önce rahim tutunmasını etkileyen sorunlar, erkek faktörü, sigara öyküsü gibi etkenleri değerlendirip düzeltelim. Embriyo genetiği şart değil; önce tutunmayı engelleyen nedenlere odaklanmak daha yararlı.

Soru: Transfer sonrası lekelenme normal mi?
Cevap: Lekelenmeler genellikle masumdur; günlük hayatınıza devam edin, gebelik testi günü geldiğinde yapın.

Soru: Histeroskopi sonrası rahim 4.8 mm kaldı; nedeni ne olabilir?
Cevap: Kürtaja bağlı yapışıklık veya kronik endometrit ihtimali vardır. Ultrason ve gerekirse histeroskopi tekrarıyla ayrıntılı inceleme önerilir.

Soru: Polikistik over ve haşimato nedeniyle aşılama yaptık, başarısız oldu; tüp bebek düşünülsün mü?
Cevap: Detaylı bir hazırlıkla hem kadın hem erkeğin araştırılması şart. Sorunlar belirlendikten sonra adım adım ilerlenmesi başarı şansını artırır.

Soru: 7 düşük ve birkaç tüp bebek denemem oldu; bir çözüm önerir misiniz?
Cevap: Hem kadın hem erkeğin detaylı değerlendirilmesi gerekiyor; her çift için özel yol haritası çizilip adım adım ilerlenmeli.

Soru: “Taze transferle gebelikte östrojen kaçıncı haftada bırakmak uygun olur?”
Cevap: Kalp atışı görüldüğünde—yaklaşık 7. hafta civarında—östrojen desteğini bırakmayı öneriyorum.

Soru: Genetik tarama yapıldı; iki tüp bebek denememde de genetik tarama yapıldı, hep sorun çıktı, bunun için yapılacak bir şey var mı? Yaşım 42.”
Cevap: Kadın yaşını geri alamıyoruz; ancak erkek sperm DNA hasarını antioksidan tedaviyle düşürebiliriz. %10’un üzerindeyse müdahale gerekir; altındaysa sigarayı bırakmak ve vitamin kullanmak genellikle yeterlidir.

Soru: 3. gün 7 hücreli dondurulmuş embriyo transferi yapılmalı mı yoksa genetiğe mi gönderilmeli? Yaşım 29.”
Cevap: 29 yaşında genetik sorun beklenmez; transfer edilebilir. Yine de yumurta rezervi veya sperm kalitesi gibi diğer faktörleri birlikte değerlendirmek için sonuçlarınızı gönderin.

Soru: Polikistik over sendromuyum, 7 yıllık evliyim, embriyolarım gelişmediği için tüp bebeğe giremedim, çok üzülüyorum, ne yapabilirim?”
Cevap: Polikistik over’de metabolik durum, sperm kalitesi veya laboratuvar koşulları embriyo gelişimini etkileyebilir. Daha geniş bir araştırma sonrası tespit edilen sorunları düzelttikten sonra tedaviye hazırlanmalarını öneriyorum.

Soru: İlk transferimde gebe kaldım, 5 haftalık düşükle sonuçlandı; ikinci transferde genetik önerir misiniz? Yaşım 33.”
Cevap: Önce rahim tutunmasını etkileyen nedenler, erkek faktörü ve embriyo gelişim takibini değerlendirelim. 33 yaşında genetik test şart değil; önce tutunmayı engelleyen etkenlere odaklanmak daha yararlı.

Soru: 4 Haziran’da transfer oldum, lekelenmeler oluyor, az da olsa kan şeklinde gördüm; normal mi?”
Cevap: Lekelenmeler genellikle masum tutunma kanaması olarak adlandırılır. Endişe etmeyin, günlük hayatınıza devam edin; belirli haftalara kadar tekrarlayabilir.

Soru: Ekimde rahim inceliği nedeniyle histeroskopi oldum, Aralıkta 9 mm ile transfer oldu, gebelik 9+2’de kalbi durunca vakumlu kürtaj yapıldı, şimdi rahim 4.8 mm kaldı; nedeni ne olabilir?”
Cevap: Kürtaj sonrası yapışıklık oluşmuş olabilir veya kronik endometrit ihtimali var. Adet bitiminde ultrason ve gerekirse histeroskopi tekrarıyla inceleme önerilir.

Soru: 5 yıllık evliyiz, eşim hiç gebelik geçirmedi; polikistik over tanısı ve Haşimato var, iki kez aşılama yaptık, sonuç negatifti; tüp bebek yaptırmalı mıyız?”
Cevap: Artık tüp bebek noktasına gelinmiş; hem kadının hem erkeğin detaylı araştırılması şart. Sorunları tespit edip düzelttikten sonra adım adım ilerlemek başarı şansını artırır.

Soru: Gebeliğim normal oldu, bir kızım var; sonra 7 tane düşük yaşadım ve belirli aralıklarla tüp bebek denedim, sağlıklı embriyolar olmadığı için nakil gerçekleşmedi; ne önerirsiniz?”
Cevap: Hem kadın hem erkeğin sperm ve embriyo gelişim takibi eksiksiz yapılmalı. Denemelere devam etmek yerine kapsamlı bir araştırma sonrası yol haritası çıkarıp adım adım ilerlemek en doğru yaklaşım olacaktır.

Vermiş olduğu değerli bilgiler için Op.DrAziz İhsan Tavuz’a çok teşekkür ederiz.

Bizi instagram ve Facebook tan da takip edebilirsiniz.