Erkek İnfertilitesi Tedavileri

Erkek İnfertilitesi Tedavileri
Dr. Emin Haqverdiyev ve Dr. Fuad İsmayılov

Cumhuriyet Bayramı’nda gerçekleştirilen bu özel canlı yayında, Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Dr. Emin Haqverdiyev ile Üroloji Uzmanı Dr. Fuad İsmayılov, kadın ve erkek infertilitesine ilişkin güncel yaklaşımları değerlendirdiler.
Yayında erkek faktörünün genellikle göz ardı edilmesine dikkat çekilerek, tüp bebek tedavilerindeki başarısızlıkların yaklaşık %50’sinin erkek kaynaklı olabileceği vurgulandı.

Erkek İnfertilitesinin Önemi ve Değerlendirilmesi

Dr. Fuad İsmayılov, son yıllarda erkeklerin de infertilite konusunda daha bilinçli şekilde doktora başvurmaya başladıklarını belirtti. Önceden tedavi sürecinin çoğunlukla kadınlar üzerinden yürütüldüğünü ancak günümüzde erkeklerin de düzenli olarak ürolojik değerlendirmeye alındığını ifade etti.

İsmayılov’a göre infertilitenin yaklaşık yarısı erkek kaynaklıdır. Bu nedenle erkeklerin fizik muayenesi, hormon testleri ve genetik analizlerinin eksiksiz yapılması gerekir. Özellikle sperm tahlilinde (spermogram) anormallik saptandığında, testis hacmi, varikosel varlığı, tüp açıklığı ve hormon düzeyleri gibi faktörler mutlaka değerlendirilmelidir.

Azospermi ve Tedavi Yaklaşımları

Üroloji uzmanı Dr. Fuad İsmayılov, azospermi (menide hiç sperm bulunmaması) olgusunun infertilite alanındaki en zorlu hasta grubunu oluşturduğunu vurguladı.
Bu durumun iki temel nedeni olduğunu açıkladı:

Tıkanıklığa bağlı (obstrüktif) azospermi: Bu grupta kanalların tıkanması söz konusudur ve “TESA” veya “mikro TESE” operasyonlarıyla sperm bulma olasılığı %70–90 civarındadır.
Testiküler yetmezliğe bağlı azospermi: Testislerde sperm üretimi yetersizdir; bu nedenle tedavi daha güçtür. Bu hastalarda genetik incelemeler (karyotip, Y kromozomu mikro-delesyonu) yapılmalı, ardından uygun hormonal tedavi planlanmalıdır.

Dr. İsmayılov, genetik ve hormonal incelemelerin ardından genellikle 3–6 aylık ön tedavi sürecinden sonra mikro TESE operasyonunun tekrarlanmasının daha doğru olduğunu belirtti.
İlk operasyonda sperm bulunamayan olgularda histolojik inceleme yapılması gerektiğini, “maturasyon aresti” saptanması durumunda ikinci veya üçüncü ameliyat sonrası sperm elde etme şansının bulunduğunu; ancak “sertoli-only sendromu” olan olgularda sperm üretiminin tamamen yok olabileceğini ifade etti.

Tüp Bebek Başarısında Sperm Kalitesinin Rolü

Kadın hastalıkları ve tüp bebek uzmanı Dr. Emin Haqverdiyev, tekrarlayan başarısız tüp bebek denemelerinde sperm faktörünün çoğu zaman gözden kaçtığını vurguladı.
Haqverdiyev’e göre hastaların yaklaşık %50’si ikinci veya üçüncü başarısız denemeden sonra merkeze başvurmakta; bu nedenle erkek faktörünün erken dönemde değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Dr. Haqverdiyev, sperm DNA fragmentasyonu testinin ileri düzey bir analiz olduğunu ve sperm içi kırıkların tespit edilmesiyle embriyo gelişim başarısının öngörülebileceğini belirtti. DNA kırıkları azaldığında, embriyo gelişim oranlarının normal erkekler düzeyine ulaşabildiğini; bu nedenle çip yöntemi gibi ileri seçme tekniklerinin başarıya katkı sağladığını ifade etti.

Ayrıca, genetik kusurların sıklıkla ihmal edildiğini; oysa ilk başarısız tüp bebek sonrası karyotip testinin hem kadın hem erkek için zorunlu olduğunu belirtti. Bu test, testis yetmezliği ya da tıkanıklığa bağlı durumların ayırt edilmesinde kritik rol oynar.

Embriyo Gelişimi ve Laboratuvar Gözlemleri

Dr. Emin Haqverdiyev, embriyo kalitesinin 3. günden 5. güne geçişte belirgin biçimde düşmesinin çoğu zaman sperm kaynaklı olabileceğini açıkladı.
“Üçüncü güne kadar iyi gelişen embriyoların beşinci günde dökülmesi, çoğunlukla sperm kalitesiyle ilişkilidir” diyen Haqverdiyev, bu durumda hastaları androloji uzmanına yönlendirdiklerini belirtti.

Ayrıca sigara kullanımı ve varikosel gibi faktörlerin embriyo kalitesini olumsuz etkilediğini, bu nedenle erkeklerin yaşam tarzı değişikliklerine önem vermesi gerektiğini vurguladı.

-Yaşam Tarzı, Sigara ve Uyku Düzeni

Yayında her iki doktor da sigaranın sperm kalitesi üzerindeki yıkıcı etkisine dikkat çekti.
Dr. Haqverdiyev, “İyi bir uyku ve sigarasız yaşam, antioksidan takviyeleri kadar etkili olabilir” diyerek doğal iyileşme mekanizmalarına değindi.
Dr. İsmayılov ise “Sigara içen her erkek aynı düzeyde etkilenmez; ancak çocuk sahibi olmak isteyenlerin mutlaka azaltması gerekir” ifadelerini kullandı.
Haqverdiyev, birden bırakmakta zorlanan hastalarda günde 5–7 adetle sınırlandırmanın bile faydalı olabileceğini, gerekirse psikiyatrik destek alınabileceğini belirtti.

Sperm Tahlili Ne Kadar Sürede Yenilenmeli?

Soru 1: Sperm tahlili (spermogram) kaç ayda bir yenilenmelidir?

Cevap 1:
Dr. Fuad İsmayılov, sperm testinin güvenilir bir laboratuvarda yapılmış ve normal sonuç vermişse, birkaç ay içinde tekrar edilmesine gerek olmadığını; ancak testin bozuk çıkması durumunda 2–3 hafta arayla ikinci bir tahlilin şart olduğunu belirtti.
Eğer sonuçlar yine anormalse, tanı azospermi veya oligospermi olarak kabul edilip uygun tedaviye başlanmalıdır.
Eski test sonuçlarının süresine bağlı olmaksızın, özellikle güvenilir olmayan laboratuvarlarda yapılmış tahlillerin mutlaka yenilenmesi gerektiğini vurguladı.

Spermogramın kim tarafından ve nasıl değerlendirildiği neden kritik?

Dr. Emin Haqverdiyev, spermogramın idrar tahlili gibi cihazdan otomatik sayı üreten bir işlem olmadığını, mikroskop altında insan gözüyle yapılan, tecrübe-bağımlı ve öznel bir değerlendirme olduğunu vurguladı. Bu nedenle özellikle infertilite alanında deneyimli embriyologların inceleme yaptığı merkezlerde sonuçların tekrar gerektirmeyecek ölçüde güvenilir olabildiğini belirtti. Bazı olgularda, başka yerlerde “hiç sperm yok” denilen örneklerde uzun ve titiz bir aramayla sınırlı sayıda sperm bulunabildiğine dikkat çekti. Buna karşılık, adı-sanı bilinmeyen veya süreçleri şeffaf olmayan laboratuvarlardan gelen sonuçların teyit amacıyla tekrarlanmasını önerdi. Dr. Fuad İsmayılov, özellikle morfoloji değerlendirmesinin (Krüger kriterleri) her merkezde yeterince iyi yapılamadığını, güvenilir ve az sayıdaki merkezde değerlendirilmesinin daha doğru olduğunu ekledi.

Kadın hormon testleri ve AMH: neyi, ne zaman tekrar etmeli?

Dr. Emin Haqverdiyev, AMH dışındaki kadın hormon testlerinin (doğru siklus gününde verildiyse) 6 ay–1 yıl aralığında çoğunlukla tekrar gerektirmediğini; çünkü standart kitlerle cihazda çalışıldıklarını belirtti. AMH için ise pre-analitik koşulların kritik olduğunu vurguladı: örneğin hastane içinde çalışılmayıp toplanıp dış merkeze gönderilen numunelerde çalışma zamanı/koşulları sonucu etkileyebilir. AMH’nin siklus gününden bağımsız olduğunu; klinik kararda ultrason (antral folikül sayısı, over görünümü) ile AMH’nin birbiriyle uyumuna öncelik verdiklerini ifade etti. Uyumsuzluk varsa testi tekrar ettiklerini veya ultrason bulgusunu öne aldıklarını belirtti.

ROSI/ROS benzeri teknikler ve uygulanabilirlik

Dr. Emin Haqverdiyev, round spermatid temelli ROS/ROSI yaklaşımını teknik olarak kurmaya çalıştıklarını; fakat vaka başı maliyet, yüksek hacim gereksinimi ve sürdürülebilirlik sorunları nedeniyle uygulamadıklarını söyledi. Şu anda Azerbaycan’da bu yöntemin uygulanmadığını, bu başlıkta yanıltıcı reklamlar olabileceği için hastaların temkinli olması gerektiğini vurguladı.

Varikosel cerrahisi: ne zaman, kime?

Üroloji Uzmanı Dr. Fuad İsmayılov, tek ve baskın sorun varikosel ise, diğer tüm parametreler normal ya da stabilize edildikten sonra, spermogram değerleri düşükse mikroskopik varikoselektomi düşündüklerini belirtti. Ancak bu müdahalenin başarı olasılığının sınırlı olduğunu (yaklaşık 10 hastanın 4–5’inde anlamlı düzelme) ve bu nedenle son aşamaya bırakmayı tercih ettiklerini söyledi. Eşzamanlı hormonal bozukluk veya kadın faktörü varsa önce bunların düzeltilmesi gerektiğini ekledi.

Hormonları normal ama sperm yok (azospermi) olabilir mi?

Dr. Fuad İsmayılov, azosperminin yalnız hormonal nedenlere bağlı olmadığını; kanal tıkanıklığı (obstrüksiyon), vaz deferens yokluğu veya kistik fibrozis gibi durumlarda hormonlar normal olsa bile menide sperm bulunmayabileceğini ifade etti. Bu nedenle kapsamlı yaklaşımda fizik muayene, genetik analiz, enfeksiyon taraması ve gerekirse ultrason gibi incelemelerin birlikte değerlendirilmesini önerdi.

Düşük AMH (32–35 yaş), blastokiste ulaşan embriyolar ama implantasyon yoksa yaklaşım

Dr. Emin Haqverdiyev, AMH’nin yumurta sayısına dair belirteç olduğunu; kaliteyi tek başına göstermediğini belirtti. 5. güne ulaşan embriyo varlığı bir “ara sınavı geçmiş” göstergesi sayılabilir; ancak ilk başarısız transfer sonrasında embriyolara genetik inceleme (PGT-A/NGS) yapılmasını güçlü şekilde önerdi. Genetik açıdan uygun embriyolar bulunursa devam etmeyi, sorun saptanırsa aynı stratejiyi tekrarlamamayı tercih ettiklerini; az oosit veren hastalarda “havuzlama” (birden çok siklusta yumurta/embriyo biriktirme) yöntemine başvurduklarını belirtti. Embriyo iyi görünse de endometrium kalite/kalınlık yetersizliği (geçirilmiş ameliyat/enfeksiyon sekelleri vb.) tutunmayı bozabilir; bu gibi seçilmiş durumlarda intrauterin “makrofaj aşısı” benzeri immün-modülatör uygulamalarla (hastanın kendi kan hücrelerinden hazırlanan) transferin ertesi günü destek vererek implantasyon olasılığını artırmayı hedeflediklerini ifade etti.

Soru–Cevap bölümü

Soru 2. Spermogramı kim değerlendirmeli? Her laboratuvarın sonucu güvenilir midir?
Cevap 2. Dr. Emin Haqverdiyev, spermogramın öznel bir mikroskobik inceleme olduğunu, infertilite deneyimli embriyologların değerlendirdiği merkezlerde sonuçların daha güvenilir olduğunu belirtti. Şüpheli veya adı bilinmeyen laboratuvar sonuçları teyit edilmelidir. Dr. Fuad İsmayılov, özellikle morfoloji için sınırlı sayıda güvenilir merkez bulunduğunu vurguladı.

Soru 3. Kadın hormon testlerini ve AMH’yi ne zaman yenilemek gerekir?
Cevap 3. Dr. Emin Haqverdiyev, doğru günde verilmiş standart hormon testlerinin çoğu zaman 6–12 ay tekrar gerektirmediğini; AMH’de ise örnekleme/çalışma koşullarının sonucu etkileyebileceğini söyledi. AMH–ultrason uyumu esastır; uyumsuzlukta AMH tekrarlanır veya ultrason bulgusu öne alınır.

Soru 4. ROSI/ROS uygulanıyor mu? Ne düşünüyorsunuz?
Cevap 4. Dr. Emin Haqverdiyev, yöntemi kurmaya çalıştıklarını ancak maliyet, vaka hacmi ve sürdürülebilirlik nedenleriyle uygulamadıklarını; Azerbaycan’da şu an yapılmadığını ve bu konuda yanıltıcı reklamlara karşı dikkatli olunması gerektiğini belirtti.

Soru 5. Varikosel ameliyatı kimlere, ne zaman önerilir?
Cevap 5. Dr. Fuad İsmayılov, tek sorun varikosel ise ve spermogram düşükse mikroskopik varikoselektomi düşünebileceklerini, ancak başarı oranının sınırlı olması nedeniyle son basamakta değerlendirdiklerini; önce eşlik eden diğer faktörleri (hormonal/kadın faktörü) düzeltmeyi tercih ettiklerini söyledi.

Soru 6. Hormonlar normal ama menide sperm yok (azospermi) olabilir mi? Yaklaşımınız ne?
Cevap 6. Dr. Fuad İsmayılov, obstrüksiyon, vaz deferens yokluğu veya kistik fibrozis gibi nedenlerle hormonlar normal kalırken azospermi görülebileceğini; bu yüzden fizik muayene, genetik, enfeksiyon, görüntüleme dahil çok yönlü değerlendirmenin şart olduğunu vurguladı.

Soru 7. AMH düşük (32–35 yaş), embriyolar 5. güne ulaşıyor ama tutmuyor; odak genetik mi, rahim mi?
Cevap 7. Dr. Emin Haqverdiyev, PGT-A/NGS ile embriyo genetiğinin değerlendirilmesini, uygun embriyo varsa devam edilmeyi; uygun değilse stratejinin yeniden gözden geçirilmesini önerdi. Az oosit verenlerde havuzlama yapılabilir. Endometrium kalitesi/kalınlığı yetersizse intrauterin immün-modülatör destek (makrofaj aşısı benzeri) yaklaşımlarla implantasyon şansı artırılabilir.

Soru 8. Erkekte hipogonadizm şüphesi: FSH düşük/normal, LH düşük, testosteron “yüksek–normal”; Gonal-F/ovitrel kullanılıyor. Yorum ve izlem?
Cevap 8. Dr. Fuad İsmayılov, erkekte klinik hedefin yeterli testosteron ve FSH düzeyi ile spermatogenez yanıtını görmek olduğunu belirtti. Tekil LH düşüklüğü, laboratuvar değişkenliği veya eksen farklılıklarıyla ilişkili olabilir; güvenilir merkezde tekrar önerilir. Asıl belirleyici, 3–6 ay aralıklarla spermogramdaki iyileşme trendidir. Yanıt yoksa androlojik değerlendirme genişletilir; gerekirse mikro-TESE gündeme gelebilir.

Soru 9. Yumurta/embriyo kalitesi hangi testle anlaşılır? 3. gün mü 5./6. gün mü transfer?
Cevap 9. Dr. Emin Haqverdiyev, ultrasonda görülenin “folikül kılıfı” olduğunu; gerçek oosit kalitesinin güvenilir olarak IVF sürecinde anlaşılabildiğini vurguladı. Genel pratik: %90 oranında 5. gün (hatta 6. gün) blastosist transferi hedeflenir. Kalitesinden ciddi şüphe olan embriyoda 3. gün düşünülebilir; ancak başarı olasılığı görece düşüktür. 5./6. güne sağlıklı ilerleyiş, kalite lehinedir.

Soru 10. “Pikos/PCOS nedir; ultrason olmadan anlaşılır mı?”
Cevap 10. Dr. Emin Haqverdiyev, PCOS (sendrom) ile polikistik over görünümünün ayrıldığını belirtti. Sendrom için hiperandrojenizm, metabolik bileşenler, ovulatuar disfonksiyon gibi kriterlerin birlikte olması gerekir. Yalnızca çok foliküllü over görüntüsü tek başına PCOS değildir. Tedavide kilo/insülin direnci yönetimi ve ovulasyonun uygunlaştırılması esastır; ileri yaşta yüksek folikül sayısı birikmiş–çatlamayan foliküller nedeniyle yanıltıcı olabilir.

Soru 11. TESE ile sperm elde edildi; döllenme oldu ama tutmuyor. Neden?
Cevap 11. Dr. Fuad İsmayılov ve Dr. Emin Haqverdiyev, en olası nedenin sperm DNA fragmentasyonu olduğunu belirttiler. TESE öncesi sigaranın bırakılması/azaltılması, kilo optimizasyonu ve antioksidan hazırlık önerilir. DNA hasarı yüksekse döllenme gerçekleşse bile implantasyon düşebilir.

Soru 12. Sperm kalitesi ile kilo ilişkisi var mı?
Cevap 12. Dr. Fuad İsmayılov, fazla kiloda testosteronun estrojene dönüşümünün arttığını; bunun spermatogenezi olumsuz etkileyebileceğini aktardı. Kilo kontrolü, yaşam tarzı optimizasyonu ve sigaranın azaltılması erkek faktöründe temel müdahalelerdir.

Soru 13. 30 yaş, AMH 2.1: Tüp bebek mi, doğal yollar mümkün mü?
Cevap 13. Dr. Emin Haqverdiyev, yaş ve AMH’nin tek başına doğal gebeliği dışlamadığını vurguladı. Evlilik süresi/infertilite süresi, eşlik eden faktörler ve önceki tedavi yanıtlarına göre basamaklı yaklaşım (zamanlı ilişki–indüksiyon–IUI–IVF) planlanır. Bir yılı aşan infertilite veya başarısız girişimler varsa IVF opsiyon olarak gündeme gelir.

Soru 14. CIN 2 (servikal intraepitelyal neoplazi) yönetimi ve gebelik planı?
Cevap 14. Dr. Emin Haqverdiyev, CIN 2’de kolposkopi ve gerekirse LEEP/konizasyon ile temiz cerrahi sınır elde edilmesini; sonrasında takip–onam–gebelik planlaması yapılmasını önerdi. Gebelikte immün değişiklikler lezon progresyonu riskini etkileyebileceğinden önce tedavi, sonra gebelik yaklaşımı tercih edilir.

Soru 15. Neden bazen 5. gün değil de 3. gün embriyo transferi yapılır?
Cevap 15. Dr. Emin Haqverdiyev, genel kuralın 5./6. gün olduğunu; embriyo kalitesi zayıf öngörülüyorsa 3. gün transferin istisnai olarak seçilebildiğini, bu durumda başarı olasılığının sınırlı olduğunu belirtti.

Soru 16. Mikro-TESE’de sperm bulunamadıysa nedenleri neler olabilir?
Cevap 16. Dr. Fuad İsmayılov, testiste odaksal spermatogenez olabileceğini; deneyimli cerrah ve mikrocerrahi teknik ile yaygın taramanın başarıyı artırdığını aktardı. Obstrüktif olgularda bulma olasılığı yüksek, testiküler yetmezlikte düşüktür. Cerrahın deneyimi, teknik ve histolojik patern sonucu belirler.

Soru 17. Ergenlik sonrası kabakulak (orşit) geçirdim; azospermi gelişir mi?
Cevap 17. Dr. Fuad İsmayılov, iki taraflı orşitin tübüler hasar yaparak geri dönüşsüz azospermiye yol açabileceğini; ancak tüm olguların böyle seyretmediğini, bazılarında yalnız sayı/kalite düşüşü görüldüğünü belirtti. Histoloji bazı vakalarda kök hücre kaybını gösterebilir.

Soru 18. Urogenital neoanastomoz (neoanastomosis) sonrası doğal gebelik/IVF mümkün mü?
Cevap 18. Dr. Emin Haqverdiyev, doğru cerrahi pasaj sağlandıysa hem doğal konsepsiyon hem IVF mümkündür; yalnız operasyon sonrası bireysel değerlendirme ile yol haritası çizilmelidir.

Soru 19. Varikosel öyküsü, 1 spontan gebelik (erken kayıp), şimdi 6. günde yavaş gelişen embriyolar (4AB ve 4BC). Risk?
Cevap 19. Dr. Emin Haqverdiyev, 4AB/4BC’nin orta düzey kaliteyi temsil ettiğini; 3C ile bile gebelik elde edilebildiğini, dolayısıyla denemeye devam edilmesi gerektiğini belirtti. Yine de erkek faktörü optimizasyonu (var olan varikosel/hayat tarzı, DNA hasarı) ve endometrium koşulları birlikte gözden geçirilmelidir.

Soru 20. Histeroskopide “endometriyuma çizik atma” sonrası etkinin süresi nedir; zamanla kaybolur mu? Transfer ne zamana planlanmalı?
Cevap 20. Dr. Emin Haqverdiyev, yüzeyel bir müdahalenin aynı siklus içinde etkisini göstereceğini; subendometriyal tabakayla temas/bağlantı oluştuğunda etkinin 6–8 ay, hatta ~1 yıla dek sürebileceğini belirtti. Doğru teknikle yapıldığında implantasyon şansına katkı sağlayabilir; planlama müdahalenin derinliği ve klinik bağlama göre yapılır.

Soru 21. Morfoloji iyi, ancak ileri hareketlilik dalgalı. Nedenleri ve yönetim?
Cevap 21. Dr. Fuad İsmayılov, motilitenin uykusuzluk, stres, beslenme, sigara, varikosel ve hormonal etkenlerden etkilenebileceğini; antioksidan hazırlık, yaşam tarzı optimizasyonu ve altta yatan nedenin düzeltilmesi (ör. varikoselde uygun yaklaşım) ile iyileşme görülebileceğini belirtti. Morfoloji iyi + DNA fragmentasyonu düşük kombinasyonu, başarı için kritiktir.

Soru 22. Kimyasal gebelik ve “HLA 3 uygunluğu”: Nedensellik var mı, ne önerirsiniz?
Cevap 22. Dr. Emin Haqverdiyev, HLA benzerliğinin çoğunlukla gebeliğin oluşmasına engel yönde etkili olduğunu; devamlılık üzerinde daha sınırlı etkisi bulunduğunu vurguladı. Bu nedenle immünomodülatör yaklaşımlar/aşı protokolleri ilgili endikasyonda değerlendirilebilir; karar hasta bazında verilmelidir.

Soru 23. Eşinde varikosel ve belirgin sperm sorunu var; ameliyat olmadan mikroÇİP ile IVF mümkün mü?
Cevap 23. Dr. Emin Haqverdiyev, merkezlerinde mikroakışkan “çip yöntemi” uyguladıklarını belirtti. Dr. Fuad İsmayılov, ağır olgularda varikoselektominin sınırlı kazanç sağlayabileceğini; ameliyatsız, antioksidan hazırlık + IVF/ICSI (gerekirse çip ile seçilmiş sperm) stratejisinin pratik ve hızlı bir yol olabildiğini vurguladı. Karar, olgunun şiddeti ve eşlik eden faktörlere göre verilir.

Soru 24. AZF mikrodelesyon testi ne zaman istenir, sonuç ne kadar sürede çıkar, TESE kararını nasıl etkiler?
Cevap 24. Dr. Fuad İsmayılov, sperm sayısı <5 milyon/mL olgularda Y-kromozomu mikrodelesyon testinin endike olduğunu; AZFa/AZFb delesyonlarında TESE önerilmediğini (bulunma şansı çok düşük), AZFc delesyonunda ise %30–50 oranında sperm bulunabildiğini belirtti. Sonuç süresi genelde 20–30 gün aralığındadır.

Soru 25. İki gebelik kaybı (2. ve 4. ay); karyotip “45,X” (Turner) ifadesi var. Tek yol IVF mi? Ek tedbirler?
Cevap 25. Dr. Emin Haqverdiyev, 45,X (Turner) durumunda rezerv kaybının hızlandığını, kalan oositlerin kalite sorunları taşıyabildiğini; bu nedenle IVF’de PGT-A/NGS ile embriyo seçimi önerildiğini belirtti. Pıhtılaşma eğilimi eşlik ediyorsa transferden itibaren düşük molekül ağırlıklı heparin/aspirin gibi protokoller uzman denetiminde planlanır.

Soru 26. “Doğal yolla hamilelik için Gonal-F kullanayım mı?”
Cevap 26. Dr. Emin Haqverdiyev, gonadotropinlerin “reçetesiz/vizyonsuz” kullanımının multipl folikül gelişimi, aşırı uyarım ve diğer komplikasyon riskleri taşıdığını; mutlaka ultrason ve hormon izlemi ile, kişiye özel protokolle planlanması gerektiğini vurguladı.

Soru 27. Fetüste böbreklerin büyük görünmesi (prenatal hidronefroz) bebeğe sorun yaratır mı?
Cevap 27. Dr. Fuad İsmayılov, prenatal hidronefrozun geçici/fizyolojik olabileceğini; ancak obstrüksiyon olasılığında doğum sonrası çocuk cerrahisi/ürolojisi değerlendirmesi ve gerekirse cerrahi gerekebileceğini belirtti. Yakın takip esastır.

Soru 28. 57 yaşında; “menopoza rağmen” gebelik mümkün mü?
Cevap 28. Dr. Emin Haqverdiyev, yeterli endometrium hazırlığı sağlandığında gebelik planlamasının teknik olarak mümkün olabildiğini, ancak yaşla artan obstetrik ve tıbbi risklerin ayrıntılı değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. (Uygulamalar ülke mevzuatına göre değişir; hastanın yetkili merkezlerde bilgilendirilmesi önemlidir.)

Soru 29. Hangi kan testleri ovulasyon folikülünün “kalitesini” gösterir?
Cevap 29. Dr. Emin Haqverdiyev, tek bir kan testinin folikül/oosit kalitesini doğrudan göstermediğini; gerçek kalite bilgisinin IVF sürecindeki döllenme, bölünme ve 5./6. güne ilerleyiş performansından elde edildiğini belirtti. Serum belirteçleri dolaylı ipuçları verir; embriyo kinetiği en güvenilir göstergedir.

Kapanış – Randevu ve izlem

Yayında belirtildiği üzere, Dr. Emin Haqverdiyev ve Dr. Fuad İsmayılov ile öngörüşme/ilk muayene için ÇİDER üzerinden ücretsiz randevu imkânı bulunmaktadır. Değerlendirmeler hasta özelinde yapılacaktır.

Endometriumda histeroskopik/“çizik” temelli mikrotravma, doğru teknikle yapıldığında etki süresi ve implantasyon üzerindeki olası katkı bakımından farklılaşabilir.

Morfoloji, motilite ve DNA bütünlüğü; erkek faktöründe birlikte ele alınmalıdır.

Genetik/immünolojik testlerin (AZF mikrodelesyonu, HLA uyumu vb.) endikasyon-temelli kullanımı tedavi yolunu belirler.

İleri yaş ve özel durumlarda (Turner, prenatal hidronefroz vb.) kişiselleştirilmiş yaklaşım esastı

Erkek infertilitesinde hormonal eksen (FSH–LH–testosteron) yorumlanırken tek bir değerden çok bütüncül profil ve spermogramdaki klinik yanıt esas alınmalıdır.

Oosit/embriyo kalitesi için en güvenilir sınav, laboratuvar ve transfer sürecinde embriyonun 3. günden 5./6. güne ilerleyebilme kapasitesidir.

PCOS tanısı ile yalnızca polikistik over görünümü ayrıştırılmalı; metabolik–androjenik bileşenler olmadan “sendrom” denmemelidir.

TESE sonrası implantasyon başarısızlıklarında sperm DNA hasarı ön plandadır; yaşam tarzı ve antioksidan hazırlığı önemlidir.

Seçilmiş endometrium sorunlarında immün-modülatör yaklaşımlar (önceki bölümde anılan makrofaj temelli uygulamalar vb.) transfer başarısını artırabilir.

…

Vermiş oldukları değerli bilgiler için Dr.Emin Haqverdiyev ve Dr. Emin İsmayilov a çok teşekkür ederiz.

****

Bizi instagram ve Facebook tan da takip edebilirsiniz.