Tüp Bebek Soru Cevap Yayını. Op.Dr.Erbil Yağmur

1. Soru:

İlk gebeliğim 5. haftada düşükle sonuçlandı. Daha önce yumurtalık ameliyatı geçirdim. Şimdi laparoskopi veya histeroskopi yaptırmam gerekir mi?
AMH: 1.67 Yaş: 27 FSH: 13.21

Cevap:

Bu tür cerrahi işlemler, yalnızca gerekli durumlarda yapılmalıdır. Laparoskopi veya histeroskopi, rutin olarak her hastaya önerilmez; hatta gereksiz yapıldığında rahme zarar verebilir.
Rahimde yapışıklık veya şekil bozukluğu (örneğin T veya Y şeklinde rahim) varsa, bu durumlar cerrahiyle düzeltilebilir. Ancak bu tür müdahaleler en son çare olmalıdır. Çünkü rahim, canlı bir dokudur ve her müdahale iyileşme sürecinde kalıcı hasarlara yol açabilir.
Kısacası, histeroskopi ancak gerekli olduğunda uygulanmalı, aksi durumda mümkün olduğunca rahim dokusuna dokunmamak gerekir.

2. Soru:

Eşimde sperm düşüklüğü, bende yumurta rezervi azlığı var. Üç tüp bebek denemem başarısız oldu. Toplam 7 yumurtam alındı ama çoğu boş çıktı. Ne yapabiliriz?

Cevap:

Bu tür vakalarda öncelikle genel sağlık, bağışıklık sistemi ve hormon dengesi ayrıntılı incelenmelidir.
Bazen büyüme hormonu veya kortizon içeren ilaçlar tedaviye eklenebilir. Ayrıca bazı kadınlarda yumurtalar beklenenden erken olgunlaşır. Bu durumda yumurta toplama zamanı birkaç gün erkene çekilerek daha kaliteli yumurta elde edilebilir.
Her şeyden önce, kişisel bir tedavi planı yapılması gerekir. Bu tür durumlar özel bir hazırlık ve dikkat gerektirir. Gelişigüzel “bir deneme daha yapalım” yaklaşımı doğru değildir.

3. Soru:

31 yaşındayım, bekarım. AMH değerim 0.12. Doktorum ultrasonda yumurta görülmediğini, beklememi söyledi. Beklerken AMH daha da düşer mi?

Cevap:

Beklemek bu durumda doğru bir yaklaşım değildir. Düşük AMH değeri, yumurtalık rezervinin hızla azaldığını gösterir.
Bu nedenle yumurta dondurma işlemi ne kadar erken yapılırsa, ileride çocuk sahibi olma şansı o kadar yüksek olur.
Bekar ve cinsel birliktelik yaşamamış kadınlarda karından yumurta toplama yöntemi güvenle uygulanabilir.
Kısacası: “Bekleyelim” yaklaşımı, bu durumda sadece zaman kaybıdır. Erken harekete geçmek en doğru stratejidir.

4. Cevap (Doktorun Genel Uyarısı):

Rahim ameliyatları ve yumurta dondurma kararlarında aşırı mükemmeliyetçilik zararlı olabilir.
Cerrahide “kime ameliyat yapılacağını 3 yılda, kime yapılmayacağını 30 yılda öğrenirsiniz” denir.
Dokunmadan çözmek mümkünse, o en doğru hekimliktir.
Ayrıca 30–35 yaş aralığındaki kadınlar, evlilik veya gebelik planlaması olmasa bile mutlaka yumurta rezervlerini kontrol ettirmeli ve gerekirse yumurta dondurmalıdır.
Erteleme kararı doktor kontrolünde alınmalıdır; çünkü her yıl yumurta kalitesi ve sayısı azalır.

5. Soru:

İleri yaşta PGT ile elde edilen normal embriyo transfer edildi ama tutmadı. Rahimde sorun görünmüyor. İki yıl önce rahim filmi çekilmişti. Tekrar film veya histeroskopi gerekir mi?

Cevap:

PGT ile seçilmiş sağlıklı embriyo transferlerinde bile başarı oranı yaklaşık %70–75’tir.
Yani %20–30 oranında başarısızlık, herhangi bir hatadan değil, biyolojik sınırlardan kaynaklanır.
Bununla birlikte bazı kontrollerin yeniden yapılması yararlıdır:

Sperm değerlendirmesi: DNA hasarı ve varikosel açısından kontrol edilmelidir.
Rahim değerlendirmesi: Adenomyozis gibi ultrasonla tespit edilemeyen durumlar gözden kaçabilir.
Bağışıklık sistemi ve enfeksiyon testleri: Gizli enfeksiyonlar bazen tutunmayı engeller.

İki yıl aradan sonra rahim filmi çekilmesinde sakınca yoktur; aksine faydalı olabilir. Eğer ultrason bulgusu yoksa, histeroskopi yerine koruyucu enfeksiyon tedavisi tercih edilebilir.

6. Soru:

Haşimato hastalığı embriyo tutunmasına engel midir? Nasıl bir tedavi uygulanmalıdır?

Cevap:

Haşimato, tiroid bezine karşı gelişen bir otoimmün (bağışıklık sistemi kaynaklı) hastalıktır.
Vücut, tiroid dokusunu yabancı zannederek antikor üretir ve bu antikorlar bazen embriyo tutunmasını da olumsuz etkileyebilir.
Bu nedenle Haşimato hastalığı olan kadınlarda transfer öncesi ve sonrasında bağışıklık sistemini baskılayan destek tedavileri uygulanabilir.
Doğru tedaviyle bu hastalarda da başarılı gebelikler mümkündür. Özellikle tekrarlayan düşüklerde bu konu mutlaka araştırılmalıdır.

7. Soru:

ERA testi nedir ve gerçekten işe yarar mı?

Cevap:

ERA testi, rahmin embriyoyu tutmaya hazır olduğu zamanı (pencereyi) belirlemeyi amaçlar.
Bazı kadınlarda bu pencere, normalden 24 saat erken veya geç olabilir. Bu durumda embriyo transferi yanlış zamana denk geldiğinde tutunma gerçekleşmez.
ERA testi, bu zamanlamayı bireyselleştirerek gebelik şansını artırabilir.
Her hastada gerekli değildir; ancak sağlıklı embriyolar transfer edilmesine rağmen tekrarlayan başarısızlıklar yaşanıyorsa yapılması faydalı olabilir.
Deneyimli hekimlerin gözlemlerine göre, doğru seçilmiş vakalarda testin işe yaradığı görülmüştür.

8. Soru:

Transferden sonra hafif lekelenme oldu. Bu tehlikeli midir?

Cevap:

Transfer sırasında kullanılan spekulum ve rahim ağzının temizlenmesi işlemi, bazen birkaç damla lekelenmeye neden olabilir.
Bu kanama genellikle rahim içinden değil, rahim ağzından gelir. Korkulacak bir durum değildir.
Hasta bu dönemde sadece dinlenmeli, ek bir işlem yapmasına gerek yoktur.

9. Soru

“Mikroçip yöntemi (microfluidic chip) ile sperm seçimi işe yarar mı? Alternatifleri nelerdir?”

Cevap
Mikroçip, mikro akışkan kanallarda yüzdürme mantığıyla “kulvarın sonuna ulaşan” spermleri ayıklamayı hedefler. Deneyimlerde belirgin bir üstünlük göstermediği için rutinde kullanılmamaktadır.
Güncel pratikte PIXI (Physiological ICSI) tercih edilmektedir: spermlerin hiyalüronik aside bağlanma kapasitesine bakılır. Bu bağlanma, spermin olgunlaşmış akrozom fonksiyonu ve daha düşük DNA hasarı ile ilişkilidir.
PIXI’nin test versiyonu HBA (Hyaluronan Binding Assay), klasik DNA hasar testleriyle uyumlu sonuçlar verebilir.
Gelecekte, milyonlarca sperm arasından en iyilerini seçme sürecine yapay zekânın destek vermesi beklenmektedir; embriyo seçiminde olduğu gibi burada da klinik kararları güçlendiren bir yardımcı araç olarak konumlanabilir.

10. Soru

“Klomen (klomifen) kime, nasıl fayda eder? PCOS’ta yaklaşım ne olmalı?”

Cevap
Önce uygun hasta seçimi önemlidir: büyümeye aday folikül görülen olgularda, özellikle hafif olgularda yarar sağlar.
Dirençli PCOS hastalarında tek başına klomifen yetersiz kalabilir. Bu grupta:

Kilo, insülin/glisemik kontrolü, tiroid fonksiyonları optimize edilmelidir.
Letrozol bazlı uyarıma daha iyi yanıt alınabilir.
Gerekirse düşük doz gonadotropin eklenerek az sayıda, kontrollü folikül hedeflenir (aşılama/zamanlı ilişki için).

PCOS’ta tek başına klomifen ile IVF yapmak verimliliği düşürür; kontrollü uyarı ve OHSS riskinin titiz yönetimi esastır.

11. Soru

“Tüplerim (hidrosalpenks/enfeksiyon sonrası) alındı. Transfer öncesi sürüntü kültürü yeterli mi; biyopsi şart mı?”

Cevap
Hidrosalpenks içeriği enfekte kabul edilir. Bu nedenle sürüntü/kültür sonucundan bağımsız olarak, transfer öncesi ampirik endometrit tedavisi uygulamak faydalıdır.
Biyopsi, şüphe veya direnç durumunda düşünülebilir; standartta ampirik yaklaşım çoğu olguda yeterlidir.

12. Soru

“AMH kısa sürede düştü, siklusta beklenen kadar folikül büyümedi. Devam mı, iptal mi?”

Cevap
Tedaviyi ultrason ve gerçek folikül yanıtı belirler; tek başına AMH değil. Beklenenin çok altında yanıt varsa, siklus iptali/erteleme daha verimli olabilir.
Hedef; daha iyi başlangıç koşulunda, daha yüksek verim alacağınız yeni bir denemeye zemin hazırlamaktır.

13. Soru

“Tekrarlayan düşüklerim var (ilaçla, spontan, boş gebelik). 40 yaşındayım. Ne araştırılmalı, nasıl ilerlenmeli?”

Cevap
İlk adım kapsamlı değerlendirmedir:

Çift karyotipi, pıhtılaşma ve otoimmün parametreler, tiroid/şeker, adenomyozis taraması.
Sperm faktörü (DNA hasarı dâhil) mutlaka analize katılmalıdır.
Düzeltilmesi gereken noktalar optimize edildikten sonra, IVF’de PGT ile sağlıklı embriyo seçimi ve kişiye özel endometrial hazırlık başarı şansını artırır.

15. Soru

“Egzosom ve PRP aynı anda yapılır mı? Kime uygundur?”

Cevap
Egzosom uygulaması, uzun süre izlenip yanıt alınamayan seçilmiş olgularda sınırlı hasta deneyimiyle umut verici yanıtlar gösterebilir; ancak veri az olduğu için genelleme yapılamaz.
Rutin olarak PRP kullanılmamaktadır; bazı merkezler egzosom+PRP protokolleri uygulasa da bu tercihe ve deneyime bağlıdır.

16. Soru

“Adenomyozis tutunmayı düşürür mü? Tanı ve tedavide yol ne?”

Cevap
Ultrason ile tanıda objektif kriterler güçlüdür; MR yardımcıdır ama yorum farklılıkları olabilir.
Adenomyozis gebelik olasılığını azaltır, düşük ve dış gebelik riskini artırabilir; yine de her adenomyozis gebeliğe engel değildir.
Lezyonun yeri/büyüklüğü ve hastanın hikâyesi (başarısız denemeler, düşükler) tedaviyi belirler. Cerrahi seçilmiş dev lezyonlarda tartışmalıdır ve teknik olarak zordur.
Çoğu hastada tıbbi baskılama (geçici) + embriyoları önceden oluşturup dondurma ve uygun zamanda transfer yaklaşımı uygulanır.

17. Soru

“Prolaktinim 50. Tutunmaya engel mi?”

Cevap
Prolaktin değişken bir hormondur. Tedaviye başlamadan önce sabah-aç, sakin koşullarda tekrar ölçüm önerilir.
Doğal gebelik/aşılama hedefleniyorsa, yüksek prolaktin düzeltilmelidir.
IVF’de çoğu olası olumsuzluk protokolle dengelense de, belirsizlik ve ek riskleri azaltmak için normalleştirip öyle transfer yapmak daha güvenlidir.

Vermiş olduğu değerli bilgiler için Op.Dr.Erbil Yağmur’a çok teşekkür ederiz.

****

Bizi instagram ve Facebook tan da takip edebilirsiniz.