Azoospermi ve MikroTese – Doç. Dr. Semih Özkan

Kelime anlamı olarak azoospermi meni ile birlikte sperm hücrelerinin dışarı gelememesidir. Meni içinde mikroskop incelemesi ile sperm bulunamaz, ayrıca meni santrifüj edilip hücre çökeltisi yapıldıktan sonrada oluşan çökeleğin içinde de sperm bulunamaması gerekir.

Eğer meni’de sperm yok ise bunun iki değişik nedeni olabilir.

A)Testis sperm üretemiyordur
B) Testis’de sperm üretimi vardır ancak taşıyıcı kanallar tıkalı olduğu için sperm dışarı taşınamaz.

Her iki koşulda da yapılacak bazı testler vardır ve bu testlerin yardımı ile azoosperminin hangi tür olduğu anlaşılmaya çalışılır. Öncelikle yapılacak bir muayene testislerin hacımları hakkında bilgi verecektir. Testis hacımları nekadar normale yakınsa sperm üretiyor olma olasılığı o kadar fazla olacaktır. Normal testis hacımları 18 – 20 ml. Civarında olarak kabul edilir.

Testislerde sperm üretimini düzenleyen, beyin ile testisler arasında çalışan bir hormonal iletişin düzeneği vardır. Sperm üretimi normal ise bu hormon düzeyleride normaldir. Ancak sperm üretiminin az yada hiç olmadığı durumlarda beyin testisleri daha fazla çalıştırabilmek için bu hormonların kan düzeylerini yükseltir. FSH ve LH olarak anılan bu hormonların kan düzeyleri yükselebilir ancak testisin üretimi olan testosteron hormonu miktarı düşük kalabilir. Bu durum testiküler yetmezlik anlamına gelir.

Eğer hormonlar normal, testis hacımlarıda normal ise ön tanı olarak tıkanıklığa bağlı azoospermi akla gelir. Aksine hormonlar yüksek ve testis hacımlarıda düşük ise testislerde sperm üretiminin olmamasına bağlı azoospermi akla gelmelidir. Her iki koşulda da testis biyopsisi aydınlatıcı olacaktır ve testisde sperm üretimi ile ilgili aksaklıların ne olduğu konusunda da bilgi verir.

Bir kez ayırıcı tanı yapıldıktan sonra yani kişinin obstrüktif (tıkanıklığa bağlı) azoospermi yada sperm üretiminin yetersiz yada olmamasına bağlı azoospermi olduğu belirlendikten sonra bunlara uygun tedavi seçenekleri belirlenip uygulanır.

Tıkanıklığa bağlı azoospermilerde tıkanıklığın seviyesi cerrahi ile düzeltilebilecek bir bölgede ise cerrahi yöntemlerle tıkanıklık giderilmeye çalışılır. Eğer cerrahi yöntemler uygun değilse iğne aspirasyonu ile testisden sperm çekilir ve tüp bebek uygulamalarında kullanılır.

Sperm üretimindeki aksaklığa bağlı azoospermi var ise testisde ya hiç sperm üretimi yoktur, yada çok küçük odaklarda sperm üretimi olabilir. Sayı çok düşük olursa sperm dışarı çıkamıyor olabilir. Her iki durumda da testis içinden operasyonla sperm aranır. Bu işleme TESE (Testisküler sperm ekstraksiyonu) adı verilir. Bu işlem ile sperm buluduğunda mikroenjeksiyon için hazırlanıp kullanılır.

Bazı azoospermik olgularda hormon yetersizliği olabilir. Testis’in sperm üretimi için gerekli olan testosteron hormonunu üretmesi sağlanabilirse testisde sperm üretimide sağlanabilir.

MİKROTESE

MikroTESE, mikrocerrahi yöntemiyle testisten sperm aranması işlemidir. Tercihan hastaya genel anestezi verilerek uygulanır. Testisler ameliyatta açılıp operasyon mikroskopunun büyütmesi yardımıyla tümü olmak üzere incelenir. Mikroskopun sağladığı 20X ya da 30X büyütme ile testis içindeki sperm üretiminin yapıldığı tübüler yapılar daha iyi görüntülenir. Eğer tübül içinde sperm üretimi varsa dilate (geniş) ve opak beyaz renkli görülür. Boş olan tübüller ince görüleceğinden geniş olanlardan ayrılır ve inceleme için çıkarılır ve içinde sperm olup olmadığı bakılır. Bu yöntemin avantajı çok küçük doku çıkarıldığı için testisler eski yöntem kadar doku kaybına ve hasara uğramaz. Ayrıca eski yönteme göre sperm bulmada yaklaşık %50 daha fazla başarı sağlar. Operasyon sonrası dönem ise hasta açısından daha rahat ve kısa süreli olur. Bu avantajları nedeniyle de bugün artık tüm gelişmiş kliniklerin tercih ettiği bir yöntem olmuştur.

Doç.Dr Semih Özkan
Anadolu Sağlık Merkezi