Yumurta ve Sperm Kalitesini Artırma Yöntemleri.

Yumurta ve Sperm Kalitesini Artırma Yöntemleri. Prof.Dr.Gökalp ÖNER

Prof. Dr. Gökalp Öner Canlı Yayınımızdaydı. Yumurta ve sperm kalitesi, gebelik şansını doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Kadın kaynaklı infertilite vakalarında yumurta kalitesi, erkek kaynaklı durumlarda ise sperm kalitesi üzerine yapılan çalışmalar, hem yaşam tarzı hem de tıbbi destekle bu parametrelerin iyileştirilebileceğini göstermektedir.

1. Polikistik Over Sendromu (PCOS) ve Metformin Kullanımı

PCOS’ta yumurta çok olsa da kalite düşük olabilir.
Şeker direnci olmasa bile, metformin gibi “şeker duyarlılığını artırıcı” ilaçlar yumurta kalitesini yükseltebilir ve tutunma şansını artırabilir.
Metformin, yumurtalık düzeyindeki insülin direncini kırarak FSH hormonuna duyarlılığı artırır.
Bu etki, PCOS dışında endometriozis (çikolata kisti) hastalarında da gösterilmiştir.

2. Beslenme ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri

Akdeniz tipi beslenme: Haftada 2 kez balık, günlük fındık-badem-ceviz, yeşil sebze, zeytinyağı ve havuç önerilir.
Şeker tüketiminin kısıtlanması hem yumurta hem sperm kalitesi için faydalıdır.
Düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı uyku düzeni melatonin salgısını artırarak yumurta kalitesine olumlu etki yapar.
Sigara: Hem yumurta hem sperm kalitesini olumsuz etkiler. Tamamen bırakmak idealdir, bırakılamıyorsa azaltılmalıdır.

3. Vitamin ve Mineral Takviyeleri

Folik Asit: Özellikle miyoinositol içeren formlar (2000 mg) PCOS’ta etkili bulunmuştur.
D Vitamini: Hem yumurta hem sperm kalitesi üzerinde olumlu etkisi kanıtlanmıştır.
Melatonin: Uykuda doğal olarak salgılanır; dışarıdan takviye ile yumurta kalitesi artırılabilir.
Koenzim Q10: En az 200 mg olmalı; hem yumurta hem sperm enerji üretimini destekler.
Karnitin (erkekler için): En az 1000 mg, tercihen 2000 mg. Sperm hareketliliğini ve yapısını iyileştirir.
E Vitamini: Özellikle endometriozis hastalarında 1200 IU/gün (3×400 IU).
N-asetilsistein (NAC): Endometriozisli hastalarda yumurta kalitesini artırabilir.

4. Doğal Destekler

Keçiboynuzu: Günde 5 adet, sperm kalitesini artırır.
İncir: Yumurta kalitesine katkısı vardır, ancak şeker direnci olanlarda dikkatli tüketilmelidir.
Havuç: Beta-karoten içeriğiyle hem kadın hem erkek üreme sağlığına destek olur.

5. Kilo Kontrolü

PCOS’lu ve kilolu hastalarda, mevcut kilonun %10’unu vermek yumurta kalitesini belirgin artırır.
Diğer gruplarda kilo ile yumurta kalitesi arasında güçlü bir ilişki yoktur, ancak aşırı kilo düşüğü artırabilir.

6. Erkeklerde Sperm Kalitesini Artırma

Varikosel ameliyatı artık her zaman önerilmemektedir; damar dolaşımını artıran ve kanı sulandıran ilaçlar ile antioksidan desteği daha güvenli bir yaklaşımdır.
Testisten alınan spermler olgunlaşma aşamasını kısmen atlar; bu nedenle mümkünse ejakülat spermi tercih edilir.
Sperm seçme teknikleri: Yapay zeka tabanlı seçim, mikroçip teknolojisi, hareketlendirici solüsyonlar.

7. Tüp Bebek Sürecinde Ek Yöntemler

Büyüme Hormonu: Özellikle yumurta rezervi düşük ve kaliteli yumurta elde edilemeyen olgularda kullanılabilir.
Testosteron türevleri: Bazı düşük rezervli hastalarda yumurta cevabını artırabilir.
PRP (Platelet Rich Plasma): Yumurtalık yaşını gençleştirmez; uykuda olan yumurtaları aktive etme amacıyla kullanılabilir.

8. Boş Folikül Sendromu ve Geç Olgunlaşma

Standartta yumurtalar 36–40 saatte olgunlaşır; ancak bazı kadınlarda bu süreç daha uzun olabilir.
Israrcı takip ve alternatif çatlatma protokolleri ile başarılı yumurta elde edilebilir.
Bu özel durumlar için kişiselleştirilmiş yaklaşım şarttır.

9. Gebelik Öncesi Temel Vitamin Kontrolleri

- B12, Folik Asit, D Vitamini mutlaka gebelik öncesi ölçülmelidir.
- Kansızlık (anemi) gebeliğe doğrudan engel olmasa da, sağlıklı gebelik süreci için demir düzeyi dengelenmelidir.
- Talasemi gibi kan hastalıklarında demir desteği dikkatle planlanmalıdır.

Yayında Sorulan Sorular ve Cevaplar

S: Rahim ağzı kısalığında ne yapılmalı?
C: 25 mm altı erken doğum riskini artırır. Vajinal progesteron veya dikiş uygulanabilir. Kendi yakınlarıma dikiş atmayı tercih ederim.

S: Boş yumurta çıkması durumunda ne yapılabilir?
C: Protokol değiştirilebilir, uygun ayda başlanabilir, piezo yöntemi ile enerji yüklemesi yapılabilir.

S: Embriyolar sağlıksız çıktı, hep böyle mi olur?
C: Hayır. Arka arkaya toplamalarda kalite artabilir; havuzlama yöntemi bu yüzden uygulanır.

S: Endometrium kalınlığı yetersizse ne yapılır?
C: Histeroskopik PRP, yapışıklık açma, E vitamini, kanlanma artırıcı ilaçlar kullanılabilir.

S: İsmosel nedir?
C: Eski sezaryen kesisi bölgesinde boşluk oluşmasıdır. Histeroskopi ile tedavi edilir.

S: AMH değeri düşük, yumurta sayım az. Ne yapmalıyım?
C: Zaman kaybetmeden tüp bebek ve embriyo havuzlama önerilir.

S: E2 hormonu neden yükselmez?
C: Yumurtanın iyi olmadığını gösterir; bu durumda protokol değiştirilebilir.

S: 43 yaşında, düşük AMH ile tedaviye devam etmeli miyim?
C: Evet. Sağlıklı embriyo elde edilene kadar devam etmek şansı artırır.

S: Endometriozis tekrarlıyor, ne önerirsiniz?
C: Vitamin destekleri, embriyo dondurma ve uygun transfer zamanı seçimi önemlidir.

S: İdrar yolu enfeksiyonu gebeliğe engel mi?
C: Direkt engel değildir, ancak tüpler veya rahim içi etkilenmişse araştırılmalıdır.

S: OPU sonrası adet düzensizliği normal mi?
C: Sadece ilk ay düzensizlik olur, sonraki aylarda normale döner.