Tüp Bebekte Transferin Önemi.Prof.Dr.Ebru Çöğendez

Tüp Bebekte Transferin Önemi. Prof.Dr.Ebru Çögendez

Tüp bebek tedavisi, belirli aşamalardan oluşan bir süreçtir. İlk olarak yumurtalıkların uyarılması ile başlanır. Bu süreçte hastaya çeşitli ilaçlar verilir ve yumurtalıkların belirli bir olgunluğa ulaşması sağlanır. Daha sonra yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem genellikle anestezi altında yapılır ve yumurtalar laboratuvar ortamında sperm ile döllenmeye bırakılır. Embriyo gelişimi takip edilir ve belirli bir aşamaya ulaştığında rahime transfer edilir.

Embriyo transferi tüp bebek sürecinin en önemli aşamalarından biridir. Çünkü süreç boyunca yapılan tüm işlemler, en kaliteli embriyonun en doğru zamanda transfer edilmesi için yapılır. Eğer transfer sırasında veya sonrasında bir problem yaşanırsa, tedavi başarısız olabilir. Transferin başarılı olması için rahim içinin uygun olup olmadığı, endometriyal dokunun kalınlığı, embriyonun kalitesi ve transfer zamanlaması gibi faktörler önem taşır.

Embriyo transferinde en ideal günü belirlemek için embriyonun gelişimi değerlendirilir. Genellikle 3. gün veya 5. gün embriyo transfer edilir. Blastokist aşamasına ulaşan embriyoların tutunma şansı daha yüksektir. Ancak her hasta için uygun olan transfer günü farklı olabilir. Transfer günü belirlenirken embriyonun kalitesi, hastanın yaşı ve önceki denemeler göz önünde bulundurulur.

Transfer sırasında kullanılan teknikler de tedavinin başarısını etkileyebilir. Embriyo transferinde genellikle yumuşak kateterler tercih edilir. Çünkü yapılan çalışmalar yumuşak kateterlerin gebelik oranlarını artırdığını göstermektedir. Sert kateterler ise sadece zor transfer durumlarında kullanılmaktadır. Transfer sırasında embriyonun rahmin tepe noktasına bırakılması gerekir. Eğer kateter rahim duvarına temas ederse, rahim kasılabilir ve embriyonun tutunma şansı azalabilir.

Embriyo transferinin rahat gerçekleşmesi için hastanın mesanesinin dolu olması önerilir. Hafif dolu bir mesane, rahmin açısını düzelterek transferin daha kolay gerçekleşmesini sağlar. Eğer mesane boş olursa, rahmin açısı değişebilir ve kateterin ilerlemesi zorlaşabilir. Ancak mesanenin aşırı dolu olması da hastaya rahatsızlık verebilir, bu nedenle belirli bir doluluk seviyesi sağlanmalıdır.

Transferin başarısını etkileyen diğer faktörlerden biri de embriyo sayısıdır. Türkiye’de yasal düzenlemelere göre 35 yaş altı kadınlarda ilk iki tüp bebek denemesinde sadece tek embriyo transferine izin verilir. Üçüncü denemede veya 35 yaş üzeri hastalarda ise iki embriyo transfer edilebilir. İki embriyo transferi gebelik şansını artırabilir ancak bu aynı zamanda ikiz gebelik riskini de yükseltir. İkiz gebelikler, düşük riski ve erken doğum gibi komplikasyonlara yol açabileceği için çiftlerin bu konuda bilinçlendirilmesi gerekir.

Embriyo transferinin taze mi yoksa dondurulmuş embriyo ile mi yapılacağı hastanın durumuna bağlı olarak belirlenir. Yapılan çalışmalar, 35 yaş üzeri hastalarda dondurulmuş embriyo transferinin daha başarılı olduğunu göstermektedir. Taze embriyo transferinde, embriyolar yumurta toplandıktan hemen sonra rahime yerleştirilir. Dondurulmuş embriyo transferinde ise embriyolar laboratuvar ortamında dondurularak saklanır ve daha sonra uygun bir adet döneminde çözülerek transfer edilir.

Transfer sonrası hastaların nelere dikkat etmesi gerektiği de önemlidir. İlk 24-48 saat boyunca ağır aktivitelerden kaçınılması önerilir. Ancak tamamen yatakta kalmak da doğru değildir, çünkü hareketsizlik kan dolaşımını olumsuz etkileyebilir. İlk gün hastaların evde dinlenmesi, ancak günlük aktivitelerini çok zorlamadan yapması önerilir. İlk gün sıcak duş almamak, ağır kaldırmamak ve ani hareketlerden kaçınmak gerekir. Transfer sonrası cinsel ilişki önerilmez, çünkü rahim kasılmalarını artırabilir. Ayrıca merdiven çıkmak gibi fiziksel efor gerektiren aktiviteler de ilk günlerde sınırlandırılmalıdır.

Hastaların en çok endişe ettiği konulardan biri embriyonun transfer sonrası düşüp düşmeyeceğidir. Ancak embriyo, rahme bırakıldıktan sonra doğal bir yapışma sürecine girer. Tuvalete gitmek, yürümek veya yatakta dönmek embriyonun düşmesine neden olmaz. Ancak aşırı stres ve ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır. Transferden sonra hastalara genellikle progesteron desteği verilir, bu da rahim içi ortamı embriyonun tutunması için daha uygun hale getirir.

Embriyo transferi sırasında anesteziye genellikle ihtiyaç duyulmaz. Ancak bazı özel durumlarda, örneğin vajinismus hastalarında, transfer işlemi anestezi altında yapılabilir. Ayrıca transfer sırasında hastanın aşırı kaygılı olması veya ağrı hissetmesi durumunda da anestezi tercih edilebilir.

Sonuç olarak, embriyo transferi tüp bebek tedavisinin en hassas aşamalarından biridir. Başarı, embriyonun kalitesine, rahim içi ortamın uygunluğuna, transfer tekniğine ve zamanlamaya bağlıdır. Hastaların transfer sonrası dikkatli olması ve doktorun önerilerine uyması başarı şansını artırabilir.

Soru 1:

Hocam, tüp bebek transferi sonrası neden kanama olur? Bu normal mi?

Cevap:
Tüp bebek tedavisinde transfer sonrası hafif lekelenme tarzında kanamalar olabilir. Bunun birkaç sebebi vardır. Öncelikle, embriyo transferi sırasında kateterin rahim içine yerleştirilmesi bazen küçük damarlara denk gelebilir ve hafif bir kanama oluşturabilir. Ayrıca, tüp bebek tedavisinde kullanılan bazı hormon ilaçları (progesteron destekleri gibi) rahim iç tabakasının hassasiyetini artırabilir. Bunun yanı sıra, rahim içindeki damarlarda oluşan hafif kanamalar dışarı yansıyabilir. Ancak yoğun kanama veya ağrılı bir durum varsa, mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.

Soru 2:

Hocam, AMH değerim 3.9 ama E2 hormonum çok yüksek çıktı. Bu tüp bebek tedavisine engel mi?

Cevap:
Hayır, tüp bebek tedavisine engel değil. AMH (Anti-Müllerian Hormon) değeriniz 3.9, yani yumurtalık rezerviniz gayet iyi durumda. Ancak E2 (östradiol) seviyeniz yüksek çıkmışsa, bu bazen yumurtalıkta fonksiyonel bir kist olduğunu gösterebilir. Bu tür kistler hormon düzeylerini geçici olarak etkileyebilir. Tüp bebek tedavisine başlamadan önce ultrason ile bu durum değerlendirilir ve kistin tedaviye engel olup olmadığı belirlenir. Genellikle bu tür durumlar kontrol edilebilir ve tedavi süreci buna göre planlanır.

Soru 3:

Hocam, sperm sayısı 8 milyon, hareketlilik düşük ve DNA hasarı %63 çıktı. Tüp bebek şansımız nedir?

Cevap:
Sperm sayısı ve hareketliliğin düşük olması tüp bebek tedavisinde en sık karşılaştığımız durumlardan biridir. Özellikle DNA hasarının %63 gibi yüksek çıkması, sperm kalitesinin düşük olduğunu gösterir. Bu durumda, tüp bebek tedavisinde ICSI (mikroenjeksiyon) yöntemi kullanılır. Bu yöntemle en kaliteli spermler seçilip yumurtaya enjekte edilir. Eğer ek bir sorun yoksa, tüp bebekle gebelik elde etme şansınız vardır. Ayrıca, sperm kalitesini artırmak için sigara, alkol, sağlıksız beslenme gibi faktörlerden kaçınmak önemlidir.

Soru 4:

Hocam, tüp bebek yaptırdım, doğum yaptım ama bebeğimi kaybettim. Tekrar ne zaman tüp bebek yaptırabilirim?

Cevap:
Öncelikle başınız sağ olsun, çok üzücü bir durum. Doğum sonrası rahmin toparlanması için en az 3-4 ay beklenmesi gerekir. Rahmin eski haline dönmesi, adet düzeninin oturması ve vücudun kendini toparlaması önemlidir. Bunun yanı sıra, bu süreçte psikolojik olarak da hazır olmanız gerekiyor. Eğer fiziksel ve duygusal olarak kendinizi hazır hissederseniz, doktorunuzun kontrolünden sonra tekrar tüp bebek tedavisine başlayabilirsiniz.

Soru 5:

Hocam, dondurulmuş embriyo mu daha iyi, taze embriyo mu?

Cevap:
Bu hastanın durumuna göre değişir. 35 yaşın altındaki hastalarda taze embriyo transferi tercih edilebilir. Ancak 35 yaş üstü hastalarda yapılan araştırmalar dondurulmuş embriyo transferinin daha başarılı olduğunu göstermiştir. Ayrıca, tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlar bazen rahim iç tabakasının alıcılığını azaltabilir. Bu durumda, embriyoları dondurup daha uygun bir adet döneminde transfer etmek daha başarılı sonuç verebilir. Günümüzde birçok klinik, taze embriyo transferinden ziyade dondurulmuş embriyo transferine yönelmektedir.

Soru 6:

Hocam, embriyo transferinden sonra işe ne zaman dönebilirim?

Cevap:
İlk 48 saat boyunca ağır aktivitelerden kaçınmak önemlidir. Eğer masa başı bir işiniz varsa, 3. günden sonra işe dönebilirsiniz. Ancak sürekli ayakta durmanız gereken bir işiniz varsa (garsonluk, öğretmenlik gibi), en az 5 gün dinlenmeniz önerilir. Bu süreçte ağır kaldırmaktan, aşırı hareket etmekten ve stresten kaçınmanız önemlidir.

Soru 7:

Hocam, embriyo transferinden sonra ne zaman gebelik testi yapabilirim?

Cevap:

3. gün embriyo transferi yapıldıysa, 12 gün sonra gebelik testi yapılabilir.
5. gün embriyo (blastokist) transferi yapıldıysa, 10 gün sonra gebelik testi yapılabilir.

Bazı hastalar erken gebelik testi yapmak istiyor ama çok erken yapılan testler yanlış sonuç verebilir. O yüzden önerilen tarihten önce test yapmamanız en doğrusu olacaktır.

Soru 8:

Hocam, embriyo transferinden sonra ne zaman normal hayatıma dönebilirim?

Cevap:

İlk 24 saat: Mümkün olduğunca dinlenin, ağır işler yapmayın.
İlk 2-3 gün: Hafif hareketlerle günlük yaşama dönebilirsiniz ama ağır kaldırmaktan kaçının.
İlk hafta: Aşırı stres, ağır egzersiz, sıcak banyo gibi durumlardan kaçının.
3. gün itibariyle: Hafif günlük aktivitelerinize dönebilirsiniz, ancak kendinizi çok zorlamadan.
12. gün: Gebelik testi sonucuna göre hareket edebilirsiniz.

Soru 9:

Hocam, embriyo transferinden sonra ağlamak, stres yapmak embriyo tutunmasını etkiler mi?

Cevap:
Evet, aşırı stres ve duygusal durumlar vücutta kortizol seviyesini artırabilir, bu da rahim kasılmalarına neden olabilir. Özellikle embriyo transferinden hemen sonra çok yoğun ağlamak veya aşırı gülmek rahim içi basıncı artırabilir. Elbette herkesin duygusal bir süreci olabilir ama mümkün olduğunca sakin kalmak ve stresle başa çıkmak önemlidir.

Soru 10:

Hocam, tüp bebek transferinden sonra anestezi kullanılıyor mu?

Cevap:
Normal şartlarda embriyo transferi ağrısız bir işlemdir ve anestezi gerektirmez. Ancak bazı durumlarda, örneğin vajinismus hastalarında, transfer işlemi anestezi altında yapılabilir. Ayrıca bazı hastalar çok kaygılı olduğu için hafif sedasyon talep edebilir. Ancak genellikle anesteziye ihtiyaç duyulmaz.

Vermiş olduğu değerli bilgiler için Prof.Dr.Ebru Çögendez’e teşekkür ederiz.